Van Kantoortuin naar Kantoorthuis: Het Perspectief van de Individuele Werknemer (deel 1)
Online werken vanwege Covid-19: doodvermoeiend, saai en vooral sociaal behoorlijk ontregelend?
Koekeloeren in een virtueel aquarium
Herken je dat? Dat je een vergadering hebt met de collega’s die je zo vertrouwd zijn, maar dat hun ogen via je scherm met die dwalende blik steeds direct oogcontact zoeken zonder echt contact te kunnen maken, omdat in de camera kijken zo onnatuurlijk is.
Je scherm is net een aquarium, maar dan met vissen op het droge die de bezoeker buiten het glas in beeld proberen te krijgen. En dan zie je elkaar nog niet eens helemaal, alleen elkaars hoofden en als het meezit wat schouders en handen, misschien.
Die leuke nieuwe schoenen blijven uit beeld, en misschien nog belangrijker: die rare sokken van die ene collega die elke dag een steeds exotischer paar aantrekt om de andere collega’s mee te choqueren. En het is altijd zo leuk om dan te ‘happen’. Juist dié dingen geven de dag op kantoor wat extra kleur: die zogenaamde trivialiteiten zijn de lijm van onze sociale interactie. Mis je die ook zo? Dan ga ik nog even door…
Het ‘plop’, ‘plop’, ‘plop’ universum
En als je in de vergaderpauze anders altijd even een roddelrondje in de koffiehoek doet, loop je nu in de pauze nog altijd op je ochtendsloffen rond te struinen in je eigen keuken met je eigen koffietje zonder enige gezellige afleiding.
En na de vergadering dan, dat is óók zo’n afknapper: niks geen leuke vrijdagmiddag-borrel, vergeet het maar: iedereen sluit ‘plop’, ‘plop’, ‘plop’ weer af. Vergadering klaar? Kastje dicht: één voor één verdwijnen alle koppies weer uit beeld, en jij blijft achter met een katterig gevoel, nog altijd gezeten aan dezelfde keukentafel waar je dag vanochtend begon met nog diezelfde verd…e sloffen aan.
Onvrede en hangende pootjes
Online werken maakt dat je je enorm op jezelf voelt teruggeworpen. Van enige gezelligheid en echte inspiratie door gewoon samen ook ‘fysiek’ bij elkaar te zijn op kantoor is al een tijd geen sprake meer. De kwaliteit van de sociale interactie met je collega’s heeft een enorme dreun gekregen, en het lijkt wel alsof je de motivatie voor je werk uit je tenen moet halen.
De ‘flow’ en de creativiteit zijn tot in de verste hoeken en gaten van je bestaan verdwenen, en na zo’n dag videobellen plof je met een onbevredigend gevoel en hangende pootjes op de bank. Niet alleen is het moeilijk om virtueel je thuis te voelen op kantoor, maar ook is het behoorlijk lastig is om vervolgens je huis weer te ont-kantoren.
Gratis Thuiswerken Survey!
Ontdek hoe de medewerkers het thuiswerken ervaren (en waar nog winst te behalen valt)
Hoe staat ervoor op gebied van aspecten als eenzaamheid, motivatie, betrokkenheid, werkdruk, focus, samenwerking, communicatie, balans en energie? Waar heeft men behoefte aan? Nu, en in de toekomst.
Maar… je kunt er ook ánders naar kijken. Er is hoop!
Want… heb je je wel eens gerealiseerd hoe ongelofelijk efficiënt je bent geworden, nu je moeiteloos van een vergadering met de hele afdeling in kleiner gezelschap in een ‘break out sessie’ met elkaar kunt spreken en vervolgens met enorme snelheid weer terug in de plenaire vergadering bent?
Je kunt zonder koffer en gereis internationaal aan vergaderingen en cursussen meedoen, en samen creatief zijn en innovatief. Eigenlijk zijn er enorme mogelijkheden en ervaar je misschien nu pas de werkelijke impact van wat er allemaal kan met internet.
Helaas kan die mooie vakantie nu even niet worden geboekt, maar je werk en je ontwikkelingsmogelijkheden liggen nu wél slechts een ‘mouse-click away’: je hoeft maar ‘in te zoomen’ en de wereld ligt aan je voeten. Dat scheelt reistijd en stress, en er is meer tijd voor andere dingen.
Ik zit bijvoorbeeld in een internationale intervisie-groep waarmee we eens in de twee weken virtueel bij elkaar komen, en het is ongelofelijk inspirerend! Met mensen uit Rusland, Taiwan, Spanje, Amerika en Canada. We gaan ook flink de diepte in, en elke keer is het weer heel bijzonder en vrij ongelofelijk wat er gebeurt, terwijl we toch echt allemaal érg ver uit elkaar zitten. Voor geestverwantschap en inspiratie hoeft dat dus geenszins een belemmering te zijn!
Archaïsch en tóch vernieuwend!
Het kán dus allemaal, en misschien zijn we ons nog nauwelijks bewust van de enorme potentie van het beeldbellen voor ons mens-zijn. Misschien verandert de relatie tussen leven en werk hierdoor wel fundamenteel! En dat is noodzakelijk ook, niet alleen in termen van ecologie, maar zeker ook op individueel vlak: alle stress, overwerkte geesten en burn-outs zijn buitengewoon destructief voor ons welzijn. Het kán en móet anders!
De Zuid-Afrikaanse antropoloog James Suzman, die jarenlang veldonderzoek deed bij de Ju’/hoansi bevolkingsgroep in Namibië, zegt te hopen dat deze Corona-crisis met het vele thuiswerken tot de noodzakelijke ommekeer leidt. De Ju’/hoansi, een jager-verzamelaarsgroep die al 300.000 jaar op dezelfde manier leeft, jagen – en dat is ‘werken’ bij hun: namelijk de gemeenschap van voedsel voorzien – maximaal zo’n 15 uur per week.
De afwisseling tussen werk en andere zaken, zoals voor de gemeenschap en hun gezinnen zorgen, sociale gebeurtenissen en activiteiten, is zeer organisch en er is geen dag hetzelfde. De leden van de groep ervaren alle activiteiten als betekenisvol en genieten van wat ze doen. Op jagen en verzamelen staat geen grote druk, omdat de groep niet leeft vanuit schaarste: er zal altijd voldoende zijn voor iedereen om deze manier van leven vol te houden.
Suzman hoopt met zijn onderzoek naar het leven van de Ju’/hoansi te laten zien dat we onze Westerse manier van werken broodnodig moeten herzien. Het huidige werken vanuit huis via beeldbellen ziet hij als een positieve stap: ‘Veel mensen zijn volgens Suzman nu productiever en blijer, onder meer omdat ze door thuiswerken meer zeggenschap hebben over hun tijdsindeling. Ook voor het gezin is vaak meer tijd. En natuurlijk lijden er ook mensen onder de nieuwe manieren van werken. “Maar de pandemie laat zien dat we véél flexibeler met werk kunnen omgaan dan we ooit hadden gedacht”.’ Sociaal contact en zingeving zijn hierbij sleutelbegrippen.
In de Economie-bijlage van de NRC staat een interview met Suzman vanwege zijn nieuwe boek: Werk; Een geschiedenis van de bezige mens.
Hoe voel ik me nu thuis op kantoor én pluis in mijn huis met online werken? 7 tips!
- Zorg voor regelmaat, en probeer zoveel mogelijk je normale werkritme aan te houden.
- Trek andere kleren aan voor online werken dan voor je privé-activiteiten, zo houd je toch een scheiding tussen werk en privé.
- Ga elke dag, ook in de lunchpauze, even naar buiten voor een frisse neus.
- Zorg dat je ook virtueel of per telefoon buiten kantoor met je collega’s contact houdt om over andere dingen dan werk te praten.
- Probeer als het enigszins kan werk en privé-leven in je huis ook fysiek te scheiden door te werken op een andere plek dan waar je ontspant. Verzin anders een ‘ritueel’ om van de ene naar de andere modus om te kunnen schakelen.
- Wees mild voor jezelf: het is geen normale situatie nu, stel wat minder hoge eisen aan anderen en vooral ook aan jezelf.
- Verlies je gevoel voor humor en relativeringsvermogen niet!
Deel 2: Het perspectief van de leidinggevende
Binnenkort volgt deel 2 uit deze serie over de impact van het coronavirus op hoe we (samen)werken. Hier zoomen we in op hoe het is om leiding te geven op afstand. Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven.
